welles-nietes?
Moet je nu wel of niet een omgevingsvergunning voor zonnepanelen aanvragen als je een leuke woning hebt in Leiden maar die ligt binnen het beschermde stadsgezicht. Er is een hele mooie kaart gepubliceerd, een kunstwerkje waarin ambtenaren pietje-precies elk dakvlakje een kleurtje hebben gegeven: welles-nietes. Oranje betekent: “never-nooit-niet”, blauw betekent “nee-tenzij” en groen betekent “nou ja, als het niet anders kan”. Maar er wordt geen duidelijk ‘Ja” gegeven. De kaart is te vinden op https://leiden.zonnepanelen
Een beetje ondernemende burger gaat op zoek op www.omgevingsloket.nl waar een vergunningschecker te vinden is. De check bevat een oeverloze lange rij vragen en als je niet pietje-precies met het Handboek voor de Gemeenteambtenaar erbij de vragenlijst invult kom je standaard uit op “vergunningsplichtig”. Nietes dus. Bovendien staat er een disclaimer waar je bang van wordt. Toch maar vergunning aanvragen?
Tipt een architect me dat in de vragenlijst bij “zonnepanelen” een vraag staat: “Komt de installatie in een bouwwerk“. Ik klik voor een zonnepaneeltje op de dakkapel aan de achterkant daar intuitief op “nee” want ik verkeer in de overtuiging dat een zonnepaneel binnenshuis minder effectief is dan op de woning. Als je bij deze vraag “ja ” invult is geen vergunning nodig! Bingo. maar dan heb je wel zonnepanelen op zolder en niet op het dak. Nietes-welles!
Nu staat er bij de bewuste vraag een infosymbooltje. Als je dat aanklikt staat er dat met “de installatie” de omvormer wordt bedoeld. Instinker! Alsof een omvormer stroom produceert en een zonnepaneel niet! Je moet hier dus “nee” aanklikken en dan is je paneeltje op de achterdakkapel vergunningsvrij! Welles!
Overigens: mag je blind vertrouwen op de vergunningscheck? Dit is uiterst onzeker. Onder de vergunningschecker staat een disclaimer waar je van gaat trillen in je schoenen. In mijn donkere dromen staat er de volgende dag een handhaver aan de voordeur “….en meneertje, wat doet dat paneel op uw dakkapel?”. Nietes?
Navraag leert dat er bij de gemeente Leiden fundamentalisten rondlopen die vinden dat alles vergunningsplichtig behoort te zijn, er liberale types rondlopen die sommige dingen vergunningsvrij vinden, en de gemeenteraad die politieke spelletjes speelt. Tel uit je winst. Verder is een begrip als “cultuurhistorisch belang” behoorlijk rekbaar en dus arbitrair. Het is maar hoe je ambtenarenpet staat: fundamentalist of liberaal.
Welles-nietes dus, of nietes-welles. Zoek het maar uit, burger!
Ter lering en vermaak hier een uittreksel van een begeleidend schrijven bij een recentelijk verleende omgevingsvergunning voor zonnepanelen op het voordakvlak van een woning in het beschermde stadsgezicht Leiden. Voel de welles-nietes spagaat waarin de gemeente zit. Boeren met kiespijn, dat zijn het! (het gaat overigens om een doodgewoon tussenwoninkje, bouwjaar 1936 of zo).
Het bouwplan betreft het plaatsen van ** zonnepanelen op het voordakvlak van de woning en is niet in strijd met het paraplubestemmingsplan en de parapluherziening.
Het bouwplan is wel in strijd met het bestemmingsplan ‘Zuidelijke Schil’, artikel 4.1.1, omdat het uitwendig karakter van het bouwwerk wordt veranderd voor wat betreft de hoofdafmetingen en de onderlinge verhoudingen.
Uw aanvraag wordt mede aangemerkt als een aanvraag om een vergunning voor een activiteit als bedoeld in artikel 2.1, eerste lid, onder c van de Wabo (afwijken bestemmingsplan). Op grond van 4.2 zijn wij bevoegd om een vrijstelling te verlenen van het bepaalde in artikel 4.1.1, mits:
a) de karakteristieke waarden van het bouwwerk niet in onevenredige mate worden aangetast;
b) bij verandering of complete vernieuwing van het beeldbepalend pand met het desbetreffende beeldbepalende pand identieke en/of gelijkwaardige karakteristieke waarden worden teruggebracht;
c) vooraf een advies is gevraagd aan de gemeentelijke adviescommissie ruimtelijke kwaliteit.
Om te beoordelen of gebruik kan worden gemaakt van de bovengenoemde binnenplanse afwijkingsmogelijkheid op grond van artikel 2.12, eerste lid, sub a, onder 1 van de Wabo is het plan ter advisering voorgelegd aan de gemeentelijke vak-afdeling Erfgoed Leiden & Omstreken (ELO).
ELO heeft onderstaand (intern) advies uitgebracht, waarbij het volgende is overwogen:
- Het voordakvlak van deze eenheid is nog onaangetast van toevoegingen zoals dakramen.
- De zonnepanelen zijn zichtbaar vanuit de openbare ruimte en niet ondergeschikt te noemen aan het dakvlak. Het plaatsen van zonnepanelen op het voordakvlak verstoort het gave dakvlak.
- Het toevoegen van zonnepanelen leidt tot een aantasting van het historische gevelbeeld van dit karakteristieke pand en de cultuurhistorische waarden van het beschermd stadsgezicht
De gemeenteraad heeft onlangs de gewijzigde Welstandsnota Leiden vastgesteld, waarbij een amendement is aangenomen waardoor op voordakvlakken binnen het beschermd stadsgezicht Zuidelijke Schil ook zonnepanelen zijn toegestaan, die zichtbaar zijn vanaf de openbare weg. Het plaatsen van zonnepanelen op dit voordakvlak is in overeenstemming met het gestelde in de ‘Richtlijnen voor zonne-energie in de historische context’ van de Welstandsnota Leiden.
Ondanks het advies van ELO is het plan toch ter beoordeling voorgelegd aan de Welstands- en Monumentencommissie Leiden (WML). De WML heeft geoordeeld dat het plan niet in strijd is met redelijke eisen van welstand.
Wij hebben kennis genomen van het advies van ELO en na weging van de verschillende belangen besluiten wij om, anders dan ELO adviseert, medewerking te verlenen aan het afwijken van het bestemmingsplan. Daarbij zijn de volgende overwegingen van belang:
- de gemeenteraad heeft in het kader van verduurzaming een amendement aangenomen om in het beschermde stadsgezicht Zuidelijke Schil –ondanks de strijdigheid met het bestemmingsplan- het plaatsen van zonnepanelen mogelijk te maken die zichtbaar zijn vanaf de openbare weg;
- de WML heeft geoordeeld dat het bouwplan voldoet aan de voor dakvlaktype 2 gestelde criteria en niet in strijd is met redelijke eisen van welstand;
- het plaatsen van de zonnepanelen is een reversibele ingreep;
- de zonnepanelen zijn beperkt zichtbaar vanaf de straat en zijn op afstand van de dakrand geplaatst;
Gelet op het voorgaande zijn wij van oordeel dat de wens van de gemeenteraad om te verduurzamen, mede gelet op de overige overwegingen, zwaarder weegt dan de aantasting van de karakteristieke waarde van het pand en de cultuurhistorische waarde van het beschermd stadsgezicht.
welstand (artikel 2.10, eerste lid 1, onder d van de Wabo)
Op grond van artikel 2.10, eerste lid 1, onder d van de Wabo mag de omgevingsvergunning alleen worden verleend indien het uiterlijk of de plaatsing van het bouwwerk niet in strijd is met redelijke eisen van welstand. In de gemeente Leiden is de Welstandsnota gemeente Leiden van toepassing. Het bouwplan voldoet niet aan de in de welstandsnota opgenomen sneltoetscriteria en is daarom voorgelegd aan de Welstands- en Monumentencommissie Leiden (WML). De WML heeft in haar vergadering van 19 mei 2021 geoordeeld dat het bouwplan niet in strijd is met redelijke eisen van welstand.
Wij hebben dit advies overgenomen en zijn daarmee van oordeel dat het bouwplan niet in strijd is met redelijke eisen van welstand.
Wij zijn van oordeel dat de vergunning voor de activiteiten ‘het bouwen van een bouwwerk’ en ‘het gebruiken van gronden of bouwwerken in strijd met een bestemmingsplan’ kan worden verleend.
afzender: Gemeente Leiden
Mijn indruk is dat het hommeles is tussen ELO en de welstandscommissie, met B&W als Salomon, en met de gemeenteraad als koortje op de achtergrond.
Soepele gemeentespagaat
B&W van de gemeente Leiden zitten in hun maag met een prachtige historische binnenstad met daaromheen vooroorlogse bouw van het type dat tegenwoordig in nieuwbouwwijken heftig wordt retro-gekopieerd. Die binnenstad en woonwijken eromheen zijn allemaal óf Rijksmonument, óf stedelijk monument óf beschermd stadsgezicht. In alle drie gebieden zijn zonnepanelen taboe. Haal het in je hoofd om een zonepaneel aan de straatkant van je woning te monteren en morgen hangt er een ambtenaar aan de deurbel: de gevreesde handhaver. Gevolg: niemand verroert zich, het is wel goed zo. Het aantal zonnepanelen in Leiden ligt daardoor ver onder het landelijke gemiddelde. De kaart die NRC vanochtend publiceerde op haar website is wat Leiden betreft fake, want ze laat complete monumentale woonblokken zien waar zonnepanelen zouden liggen, en die liggen er echt niet. Mijn zonnepanelen zijn een eiland van onrust in een rimpelloze vijver. Ook ik mag van de gemeente niets [meer] doen. Niet eens vervangen.
Nu moet de gemeente van de Rijksoverheid duurzaamheid sterk gaan bevorderen, en de verantwoordelijke wethouders willen best meedoen. Ik meen zelfs een vonkje van enthousiasme te bespeuren. Wat is nu het revolutionaire voorstel van de wethouder: we gaan de heilige welstandsregels versoepelen. VERSOEPELEN – alsof je vloekt in de kerk van authenthiciteitsaanbidders. Dat is ongehoord in de Sleutelstad! We zijn benieuwd.
Op de website van de gemeente is een pagina waar men kan inspreken. U vindt daar het stuk “zonnepanelen in beschermd stadsgezicht”. Met een kaart. Een representatief stukje van die kaart (mijn eigen wijk) ziet u op het bijgaande plaatje.
De huidige regels zijn: aan de straatzijde mag helemaal niks, aan de tuinzijde zijn zonnepanelen vergunningsplichtig; als ook maar een hoekje of randje van de geplande zonnepanelen vanaf de straat zichtbaar zijn wordt vergunning geweigerd.
De regels in het VERSOEPELDE voorstel zijn: in zone 1 (oranje) mag niks, in zone 3 (groen) mogen zonnepanelen vergunningsloos worden geplaatst. Als je inzoomt op de kaart zie je dat alle woningen een naar de straat gekeerd dakvlak hebben waar niks mag (de huizen hebben bijna allemaal zadeldaken) en een van de straat afgekeerd dakvlak waar alles mag. Mijn huis is ook zo’n huis. Ik mag dus straks voor de helft niks en ik mag straks voor de helft alles!
Nu is het zo dat de wijk noord-zuid (A) lopende straten en oost-west (B) lopende straten heeft. De A woningen hebben in de ochtend op het ene dakvlak zon en in de middag op het andere. Zij kunnen dus zonnepanelen op het vergunningsvrije dakvlak leggen en ze hebben 50% productie. In B-straten ligt het anders. Woningen aan de noordkant van deze straten mogen alleen zonnepanelen leggen op het dakvlak dat van de zon af is gekeerd. Daar kopen de bewoners helemaal niets voor. De overburen zijn daarentegen spekkopers want zij mogen vergunningsvrij zonnepanelen leggen op het naar de zon gerichte dakvlak. Proost! Scheve ogen, boze ‘noorderlingen’ die razend naar de rechter stappen vanwege veronderstelde rechtsongelijkheid.
De gemeente schiet met de VERSOEPELDE regels naast het doel. Het is gewoon een bestendiging van de bestaande regels. ‘Noorderlingen’ waren al boos en blijven boos.
Mijn voorstel is: verander alles wat op de kaart groen is, in blauw (zone 2). Voor zone 2 geldt in de VERSOEPELDE regels: vergunningsplichtig; panelen toegestaan indien ze voldoen aan een aantal eisen (rustig dakbeeld, donkere panelen in donkere frames, aaneengesloten, liefst per bouwblok allemaal dezelfde oriëntatie. Dat lijkt mij beter dan de voorgestelde spagaat die niets aan de bestaande toestand verandert. Bovendien krijgen in mijn voorstel ambtenaren straks weer werk, en dat is iets waar ambtenaren altijd wel oor naar hebben (haha – volg deze link).
Gemeente Leiden: pagina Inspraak
NRC pagina “Waar liggen zonnepanelen in Nederland” (achter paywall)
Bizar onduurzame taferelen in Leiden
Iemand uit de wijk belde mij op. Hij woont net als ik in een woning binnen het Rijks Beschermde Stadsgezicht “Zuidelijke Schil” van Leiden. Zijn woning uit 1936 heeft nog enkel glas (!) en hij dacht erover om HR++ glas te laten plaatsen op de begane grond. De glashandel had hem al gewaarschuwd: Je hebt een omgevingsvergunning nodig omdat de kozijnen zo dun zijn dat er glaslatjes moeten komen.
Dat van die vergunning leek mij kras.
Dus gebeld met de gemeente. Inderdaad: de ambtenaar meldde: ”
Op het moment dat de buitenste glasplaat verder naar buiten komt (dikker glas zonder infrezen) en de wijze van bevestiging wijzigt (stopverf naar glaslatten) is er in het beschermde stadsgezicht een vergunning nodig.
Dat is duidelijke taal. HR++ glas met stopverf vastzetten, jawel, hoe bestáát het. Een lullig glaslatje is dus een zodanig grove schending van de welstand dat je er vergunning voor moet aanvragen. Dat is in Leiden enorm omslachtig, kost sowieso 40 euro leges, duurt 10 weken en de kans is levensgroot dat je geen vergunning krijgt.
B&W van Leiden willen dat we in 2030 de helft minder CO2 uitstoten en in 2050 CO2 neutraal zijn. Als de burgerij voor elk glaslatje een vergunning moet aanvragen zijn we in het jaar 8000 nog steeds bezig. Dat wordt bij de dan gestegen zeespiegel zoutbestendige glaslatjes onder water aanbrengen. Ik moet toch eens met de nieuwe wethouder over deze “stimulans” praten.