Tweedehands

Let op: alleen voor knutselaars en mensen die verstand hebben van elektrictiteit
(met dank aan allen die mij van tips hebben voorzien)

Stel, u wilt een gebruikt zonnepaneel aanschaffen, aan het net hangen en uitproberen. Waar moet u op letten?

Paneel/panelen: Mono-en polykristallijne panelen zijn er in 12V, 24V en 48V uitvoeringen. Hoe kunt u zien dat een paneel 12, 24 of 48V is? Kijk op het label op de achterkant, of tel het aantal cellen waaruit het paneel is opgebouwd. Vuistregel: 36 cellen = 12V, 72 cellen = 24V (1 cel draagt namelijk 0,3 Volt aan het totaal toe). Er bestaan ook paneeltjes met afwijkende voltages, bijvoorbeeld het 18V paneeltje van Shell (RSM105) met 54 cellen. Verder zijn er nog allerlei soorten amorf silicium panelen. Is er geen label: NIET KOPEN.

Inspecteer het paneel: Tel het aantal cellen. Kijk goed naar de randen. Zit er vocht tussen de afdekplaat en de cellen: NIET KOPEN. De cellen zijn meestal bedekt met dunne strepen soldeer. Zijn deze geoxideerd: NIET KOPEN. Inspecteer de achterkant: zitten er krassen, butsen, bruine plekken of ziet het er niet kosher uit: NIET KOPEN. Kijk naar de plekken waar soldeerstrips over elkaar lopen of in elkaar overgaan. Ziet u bruine plekken: NIET KOPEN. Het ding is te warm geweest. Kijk naar de aansluitkabels of kijk als dat mogelijk is in de aansluitbox (junction box). Ziet het er goed uit: OK. Ziet het er gecorrodeerd uit: twijfel. Zit er vocht: NIET KOPEN. Zien de connectoren (tegenwoordig type MC4) er ongeschonden uit?

Omvormer (1): Als u een paneel aan het net wilt hangen, heeft u een omvormer nodig. Vroeger waren er twee omvormers in omloop die geschikt waren voor piepkleine systemen (lees: 1 paneeltje van ca 100-125 Wp), en dat waren de OK4E en de Soladin 120. Beide omvormertjes zijn niet meer op de markt. Ik heb er nog een paar goede OK4E’s in een kast liggen, dus als u er een nodig heeft, stuur een mailtje. Micro-omvormers zijn qua vermogen meegegroeid met de toename van het vermogen per paneel. Er is enige keuze in micro-omvormers maar de omvormermarkt verandert snel.  Zie hiervoor de pagina Omvormers

Omvormer (2): Let op dat er 12V omvormers zijn en 24V omvormers. Het alarm op 12V omvormers gaat zoemen en waarschuwingsledjes gaan krnipperen als u een 24V paneel aansluit, maar veel wisselstroom komt er niet uit. Let hierom op de z.g. open-klemspanning van het paneel. De werkspanning van de omvormer (input DC) moet passen bij de open-klemspanning van het paneel. Dus: staat er op het paneel: nominaal 24V en open klemspanning 40V, koop dan een omvormer waarvan de werkspanning een range (venster) heeft waar die 40V van het paneel in past.

Is het systeem wat groter, bijvoorbeeld twee 120W panelen van 24V, dan kunt u ze in parallel of serie aan een 250W omvormer hangen. Ik heb dat gedaan met twee 120W panelen in serie aan een Stecagrid-300, en dat werkte perfect. Ik had daarvoor eerst in serie en daarna parallel dezelfde panelen aan een Involar MAC 250 gehangen, en ook dat ging goed. Bij twee panelen in serie geschakeld moet u open-klemspanningen optellen. Komt die optelsom uit boven de bovenwaarde van het ingangs-spanningsvenster van de omvormer, dan gaat het fout. Schakel NOOIT twee  panelen van verschillend vermogen of verschillend fabrikaat in serie of parallel. Dat is vragen om moeilijkheden, zeker op termijn.

Voor techneuten: (tips van Jan Huizinga)

De nominale ingangsspanning van de omvormer moet min of meer overeenkomen met de open klemspanning van het zonnepaneel (‘open circuit voltage’, ‘leerlaufspannung’, afgekort Uoc). Bij panelen in serie tel je de klemspanningen op, bij parallel geschakelde panelen niet, hier gaat het om de maximale stroomsterkte die niet hoger mag zijn dan de gesommeerde nominale stroomsterkten van de panelen (rated current, nennstrom, Impp).
1 x 72 cellen paneel: open klemspanning is 42V. Open klemspanning is het hoogste voltage (spanning) die ooit gehaald zal worden door betreffende paneel. Als bij een omvormer dan een MPP voltage is gespecificeerdin de range 27V – 50V (gridfit 250 LV) dan kan dit prima omdat 27V < 42V < 50V
2x 54 cellen paneel in serie: open klemspanning van de panelen in serie is 64V. Open klemspanning is het hoogste voltage (spanning) die ooit gehaald zal worden door betreffende paneel. Als bij een omvormer dan een MPP voltage is gespecificeerd in de range 38V – 75V (Exendis Gridfit 250 MV) dan kan dit prima omdat 38V < 64V <75V

Aansluiten: In de kabel tussen het zonnepaneel en de omvormer loopt gelijkstroom met een behoorlijke stroomsterkte. Gaat u maar na: 24V, 100W, dat is 4 ampere. Gebruik kabel met een minimale doorsnede van 2,5 mm kwadraat. Kleurcodes: plus is rood, min is zwart

Bemeteren: Mijn mening is: wie niet een metertje aan zijn panelen heeft, is oliedom, gierig of gewoon gek. Meten is weten, meten MOET gewoon. Maar: hoe kom je aan een goedkope, betrouwbare, robuuste meter die lang meegaat? Er zijn allerlei meters te koop om elektriciteitsverbruik te meten. Wilt u een heuse  teruglevermeter dan komt u in een niche-markt terecht waar absurde bedragen worden gevraagd voor een eenvoudig metertje. Ook hier weer tweedehands dus. Het mooiste vind ik een analoge Poolse elektriciteitsmeter, zo een met een telwerk en een horizontaal wieltje (een Ferrarismeter). Vroeger kocht je die bij de Kijkshop. Zoek op internet. In 2019 had Conrad er nog een in de aanbieding. Conrad heeft ook alternatieven, maar die zijn duurder en naar mijn smaak minder leuk.

Aansluiten van een ferrarismeter als teruglevermeter doet u als volgt (zie tekening): de draden van de omvormer aan de aansluitingen 1 en 4, de draden naar het stopcontact aan 2 en 3. Als de zonnepanelen stroom leveren draait het wieltje naar rechts en loopt het telwerk op.

Pas op! Pruts niet roekeloos met elektriciteit en elektriciteitsmeters. Weet wat u doet want u werkt met behoorlijk sterke wisselspanning. Het aansluiten van meters is eigenlijk werk voor iemand met opleiding tot electricien. Gebruik een eenfasemeter en geen draaistroommeter.

Prijs: Het is altijd nuttig om de prijs van een tweedehands paneel te vergelijken met die van nieuwe (opmerking van Jeroen Haringman). Ding af. Meestal worden tweedehandsjes veel; te duur aangeboden.

Aansluiten: Bedek het paneel bij het monteren op het dak. Het paneel kan dan geen spanning ontwikkelen, en u beschermt het paneel tegen krassen. Bedek het paneel bij voorkeur ook als u de gelijkstroomkabels aansluit op de omvormer. Controleer of de pluskabel van het paneel inderdaad met de plusconnector van de omvormer is verbonden, en min aan min. Uiteraard mag pas als u helemaal klaar bent en alles extra goed gecontroleerd is de stekker van de omvormer in het stopcontact.

Voorbeeld: tweedehands Siemenspaneel op het dak

Ik heb ooit via Marktplaats een leuk Siemenspaneel gekocht. Die werd op het dak van de schuur gemonteerd (zie plaatje, zwarte paneel), verbonden met een OK4E (let even op: gelijkstroom plus aan plus en min aan min), de stekker van de OK4E in het stopcontact gestopt en hij levert nu alweer jaren perfect stroom terug aan het net.

Het label van het tweedehandsje verschaft de essentiële gegevens over open klemspanning, kortsluitspanning en stroomsterkten. Dit paneel is een 110 Wp, 24V-paneel.

Een leuk voorbeeld van gestoei met tweedehandsjes is mijn ‘Field Lab’, voorjaar 2021. Wat wil het geval: eind 2020 belde iemand mij op dat hij nog een paar stokoude Shellpanelen in de garage had staan. Of ik er belangstelling voor had. Ik kon ze gratis ophalen. Zoiets laat je toch niet staan, nietwaar. Het bleek te gaan om Shell S115 C1 panelen (115 Wp; 54 cellen). Een paneel had ernstige delaminatie, een ander paneel vertoonde lichte delaminatie en de twee overige zagen er “moe maar voldaan” uit. Die twee panelen heb ik eind maart tegen de zuidmuur van mijn schuurtje gezet, kabeltje naar binnen naar een Soladin 600 omvormer, een Plugwise Circle eraan en meten maar. Op het label van de panelen staat: 26,8 V open klemspanning. Meting bevestigde dit. Twee panelen in serie produceert 2*26,8V is 53,6 V en dat is een voltage dat goed past bij het input DC venster van een Soladin 600. De panelen presteren in deze combinatie boven verwachting, zeker als je de ‘suboptimale’ plaatsing van de panelen erbij neemt.

(pagina herzien 31 maart 2021)