Zeg maar dag met je handje (1)

De Tweede Kamer stemde vandaag in met het Belastingplan 2025. In dat plan zit listig verpakt het plannetje van mevrouw Hermans en consorten om per 1 januari 2027 de salderingsregeling af te schaffen, onder het motto “hupsakee, weg ermee”. En er komt niets voor in de plaats. Heerlijk eenvoudig, maar een dure grap voor ‘terugverdieners’. Die categorie mensen (90% van de Nederlandse bevolking) koopt dus per ingaande geen zonnepanelen meer, en ook geen warmtepomp, want die is alleen rendabel in combinatie met zonnepanelen. Immers: geen redelijke terugverdientijd of misschien wel helemaal geen terugverdientijd, want we zijn aan de heidenen overgeleverd (overigens: eerlijk is eerlijk: wel op de heidenen gestemd bij de verkiezingen voor de Tweede Kamer). we blijven dus lekker aan het gas. De sigaren, de sherry en de extra bonusregelingen kunnen op tafel bij de energieleveranciers (zeker als die ook in fossiele brandstoffen doen).

Omdat het afschaffen van de  salderingsregeling zo netjes zit ingepakt in het Belastingplan is de verwachting dat straks in de Eerste Kamer de maatregel gewoon mee gaat met de rest. Of er moeten een paar senatoren zijn die lekker dwars liggen. Foute boel in ieder geval, terugverdieners!

Warmtepomp in 2024 uit de gratie

De warmtepomp is op dit moment enorm populair en toch is deze verwarmingsbron uit de gratie. Hoe kan dat nou? Het piekje dit najaar  in de aantallen geïnstalleerde (hybride) warmtepompen komt naar men zegt doordat de subsidie op kleine warmtepompen volgend jaar drastisch wordt verlaagd. Een typisch geval van “haast u want u kunt nu nog met een gunstige subsidie kopen”. Voor mensen met zonnepanelen, zeker als die anelen wat ouder zijn en zo veel stroom hebben opgewekt als ze zelf hebben gekost, is en blijft een warmtepomp een economisch gunstige deal. Bovendien beperkt of, beter nog, elimineert men de gasconsumptie en daarmee CO₂ uitstoot. Er zullen bij elkaar dit jaar ongeveer 100.000 warmtepompen worden geplaatst, tegen rond 150.000 in 2023. Dat is dus een vermindering met 1/3. Bovendien zijn 50.000 van die warmtepompen een vast gegeven omdat die in nieuwbouw woningen komen te staan. Immers: alle nieuwbouw is verplicht van het gas af. Blijven dus 50.000 warmtepompen over voor de bestaande bouw. Met zo’n aantal gerealiseerde warmtepompen in de bestaande bouw duurt het veel te lang voordat alle bestaande woningen van het gas af zijn. Neem alleen al vooroorlogse woningen. Dat zijn er 1.500.000. Voorzie die allemaal van een warmtepomp in een tempo van 50.000 per jaar, dan duurt dat 30 jaar! Vooroorlogse woningen vormen 19% van de totale woningvoorraad (Google).

Welke minister zorgt ervoor dat er concreet beleid komt dat we in 2050 allemaal van het gas af zijn? De huidige minister van Klimaat en Groene Groei zeer zeker niet.

Experimentele radiatorventilator (2)

Na het succes van de 2-ventilator constructie kon ik de verleiding niet weerstaan om nog eens in de kast met oude spullen te duiken op zoek naar iets bruikbaars. En jawel, er lag nog een bonte verzameling processorkoeling ventilatortjes. Net als in het eerste project draaien ze op 12V DC, maar het zijn wel dingen die op vrij hoge toeren draaien. En het aardige is dat deze ventilatortjes 5×5 cm groot zijn, een ideale grootte voor een radiatorventilator. Drie in serie zou best wel eens het gewenste, lagere en stille toerental kunnen opleveren. Een mens wil geen herrie met z’n verwarming!

Zo gezegd zo gedaan. Drie ventilatortjes schoongemaakt, op een stevige kartonnen ondergrond gemonteerd, voeding in serie gesoldeerd en draaien maar! Dat leek allemaal heel goed te gaan, maar mijn infraroodcamera neemt een merkwaardig verschijnsel waar: de middelste ventilator draait maar blijft koel! Een onregelmatigheidje waarvan de oorzaak gemakkelijk te raden is. We knutselen dus door…..

Experimentele radiatorventilator (1)

Met dit koude weer misstaat een radiatorventilator niet. De warmteafgifte en daarmee de efficiëntie van een radiator kan ermee worden opgepept. Dit is speciaal belangrijk indien men overgaat van hoge aanvoertemperaturen (ca 50 graden) naar lagere (vandaag 34,3 graden).

Nu bestaan de dure radiatorventilatoren die men kant-en-klaar koopt eigenlijk uit een plastic doosje met daarin een paar gelijkspannings ventilatoren die je ook in computers aantreft. Dus waarom niet zelf zoiets in elkaar geknutseld?

In de kast met oude spullen vond ik twee koelventilatoren van pc-voedingen die ik ooit uit een kapotte bak had gesloopt. 12V gelijkspanning. In de doos met voedingen vond ik een bijpassende voeding en voilà, op een stuk stevig karton gemonteerd  heb ik nu een primitieve radiatorventilator. Kosten: nul.

Met dit prachtig stukje knutselwerk kan ik lekker aan de slag. Uit nieuwsgierigheid meteen de  infraroodcamera erbij gehaald. Ja hoor, er wordt keurig warmte uit de radiator getrokken. Wordt vervolgd.

Bontenberserk

Het is Henri Bontenbal (CDA) en Silvio Erkens (VVD) in de bol geslagen. Ze hebben samen een oproep gedaan om versneld, dwz. vóór 2035 ten minste één kleine kerncentrale te realiseren. Volgens Bontenbal: “Kernenergie is een onderdeel van de oplossing om Nederland schoner te maken.”

SMR (small modular reactor) kerncentrales zijn en vogue. Er is er nog nergens ter wereld een SMR kernreactor gerealiseerd (uitgezonderd kernonderzeeboten en varende kleine kernreactoren in Rusland). De naam SMR suggereert een kleine handzame kernreactor, alsof zo’n ding in een scheepscontainer past, maar dat is niet zo. Aan een kernreactor alleen heb je een leuke warmtebron, maar van die warmte moet wel elektriciteit worden gemaakt – en afgevoerd. Rondom een SMD kernreactor staat dus een hele club gebouwen, koelinstallaties, opslag, een verdeelstation en hoogspanningsmasten. Je komt zo uit op precies wat 1 reactor ana terrein nodig heeft. Zoiets als wat Borssele op dit moment nodig heeft. Bovendien is er het puntje ‘veiligheid’ en ‘beveiliging’. Een terroristische of vijandige macht mag zich namelijk never-nooit meester maken van het speeltje want dan hebben we een heel groot probleem.

Die SMR’s hebben koeling nodig, net zoals hun grote broertjes. Thermisch is kernsplitsing erg inefficiënt: 50% van het thermische vermogen gaat verloren door koeling. Voor die koeling heb je veel water nodig, of een grote koeltoren. In Limburg, waar partijen graag een SMR zien gerealiseerd, zou je Maaswater moeten gebruiken (als er genoeg van is in de zomer). Maaswater wordt op dit moment gebruikt als drinkwaterbron. Als er in Limburg een SMR komt met Maaswaterkoeling, zou het dan nog verantwoord zijn drinkwater uit die rivier in te nemen?

En – uiteraard – de kernbrandstof komt NIET uit Nederland, en uiteraard, kernafval blijft WEL in Nederland, liefst 150.000 jaar. Dat kost allemaal geld. Kernafval in de grond stoppen staat gelijk met vuil onder het tapijt vegen. Roofbouw op 150.000 jaar toekomst. Niet doen dus.

O ja, “men is er in Canada al mee bezig”, wordt gezegd, zoiets van “haast u want het aanbod is beperkt geldig”. Er wordt urgentie gesuggereerd, “we mogen de boot niet missen”. Dat valt mee, heren Bontenbal en Erkens. In Canada is in 2018 een “Call to Action” uitgebracht – zo ongeveer iets als wat Henri en Silvio op dit moment presenteren. Daarna is er gerekend, overlegd en getekend. Er is op dit moment (2024) één plek in Canada goedgekeurd om wellicht te kunnen gaan bouwen (Darlington, Ontario). Omdat er nog geen definitieve bouwvergunning voor de Darlington SMR, heren, de tijd voor jullie wordt wel erg krap.

Met andere woorden: leuk bedacht heren Bontenbal en Erkens, maar u bent onverantwoord bezig tegenover komende generaties Nederlanders, hSMRs  zijn groot, vreselijk duur, onduurzaam, veroorzaakt zwaar, langdurig radioactief afval er er is beveiliging nodig. Hernieuwbare energie is veel beter, decentraal, en intrinsiek veilig. Zonnepanelen op daken van woningen en gebouwen nemen geen ruimte in en produceren elektriciteit voor onmiddellijk gebruik van burgers en bedrijfsleven. Meer stroom nodig? Paneeltjes erbij!  En dan hebben we wind op land en wind op zee. Boks daar maar eens tegenop met een grote centrale opwekking.

En als laatste: de prijs. Er wordt beweerd dat elektriciteit uit SMRs goedkoper zal zijn dan uit zonnepanelen of windmolens, dit vanwege de 100% beschikbaarheid. Dat argument hebben we al eerder gehoord “too cheap to meter“, maar het tegendeel werd waarheid. De consument en de belastingbetaler betaalt de eindrekening. 150.000 jaar lang.

bronnen: A Call to Action: A CanadianRoadmap for Small Modular Reactors – november 2018
Canada: Darlington site Licence to Construct documentation
Bontenbal (2022): Actieplan – kleine Modulaire Kernreactoren
S, Erkens en H Bontenbal: SMR Actieagenda. 1 november 2024 – LAKA bibliotheel

Pendelen?

Ik houd mijn nieuwe speeltje, de QSilence PVT-warmtepomp, scherp in de gaten. Een van de zaken is het aantal keren dat ik een piekje zie in het stroomverbruik van de warmtepomp. Daarmee begint een ‘duw’ in de continue warmtevoorziening – die overigens vlekkeloos draait. Het aantal ‘duwtjes’ is precies 2 per uur. Is er daarmee sprake van ‘pendelen’, ja of nee?.

Ik ben eens gaan zoeken. Een heel goede uitleg vond ik op de website van Klimaattechniek Nederland, maar daar hangt een licht commercieel luchtje aan: promotie van een buffervat in je systeem. Maar mijn PVT-systeem is keurig uitgerust met een 50-liter buffervat. Dus dat zit wel goed.

De naar mijn smaak meest volledige bespreking van het onderwerp ‘pendelen’ vond ik op de website van Martin Kleinman. Die zegt gewoon: als je warmtepomp meer dan 3 start/stops per uur maakt dan wordt er gependeld. Mijn systeem schakelt dus keurig 1x per half uur wat hoger en daarna wat lager. Geen zorgen. over pendelen dus.  Straks als het wat kouder is kijken we hoe de warmtempomp zich dan gedraagt.

websites
Klimaattechnieknederland.com
Familie Kleinman

Kommer en kwel – en de minister doet niets

Ik werd attent gemaakt op een uitzending van Kassa, met als onderwerp o.a. de vertraging van verduurzaming die we op dit moment zien. Het is allemaal kommer en kwel: de helft minder zonnepanelen geplaatst, de helft van het geplande aantal warmtepompen met moeite geplaatst, netcongestie, mensen houden hand op de knip, regering komt met allerlei maatregelen die het denken over verduurzamen negatief beïnvloeden, en ga zo maar door. De minister van Groene Groei, die pittig werd geïnterviewd, keek ernstig en zei met zoveel woorden dat de hele boel wat haar betreft naar de toekomst wordt geschoven – mooie woorden maar je schiet er dus niks mee op. In ieder geval helemaal niks leuks in petto voor Henk en Ingrid. En een thuisbatterij is commercieel leuk, maar op dit moment niet interessant voor de particuliere eigenaar. En als huurder ben je sowieso de sjaak.

Eerlijk gezegd maak ik me er niet al te veel zorgen over. Verduurzamen is en blijft belangrijk. Het klimaat wacht niet op onze minister, gaat gewoon z’n eigen gang. Een paar overwegingen:

• verduurzaming is in dit land altijd prijsgedreven geweest
• wij zijn aangewezen op import van gas. De mooie gasbel in Groningen is niet meer. Opgesoupeerd, roofbouw.
• je kan op je klompen aanvoelen dat gas fiks duurder wordt, en dat onze regering daar niks aan kan doen,
• als je jezelf afhankelijk maakt van anderen, en verder niets doet is het eigen schuld, dikke bult.
• De hoeveelheid CO₂ in de aardatmosfeer stijgt maar door. Moet echt iets aan gebeuren, nu! En niet straks, mevrouw de minister!
• dus: terwijl de minister in haar neus peutert,
• maak je eigen voetafdruk zo klein mogelijk.
• isoleer, isoleer, isoleer.
• en isoleer door net zo lang tot je woning passief is.
• zonnepanelen die er al liggen zijn super rendabel.
• zonnepanelen aanschaffen is nog steeds rendabel.
• trek je niks aan van wat de media uitschreeuwen. Meet, reken. en denk goed na.
• verduurzamen vergt investeringen. Als je vanaf F label naar A wilt gaan, ben je al gauw 50.000 euro kwijt.
• heb plezier in je verduurzaming.

Uizending van VARA-BNN Kassa, 26 oktober 2024

Gasprijs in de lift

Zo nu en dan kijk ik eens naar de prijs voor aardgas op de termijnmarkt. Voor levering november 2024 is vandaag een contract afgesloten op een leverprijs van euro 42,775 per megawatt. Afgelopen zomer schommelde de gasprijs op de spotmarkt rond de 30 euro per megawatt. Wat is er aan de hand dat prijzen nu een kwart hoger liggen dan afgelopen zomer. De voorrraden zijn toch vol?

Wellicht dat het stoppen per 1 januari a.s. van doorvoer van Russisch gas door Oekraïne naar Hongarije een rol speelt. Intussen staat bij energieleveranciers de gasprijs voor eindgebruikers op 1,30 euro per kubieke meter.

Dutch TTF Natural Gas Futures

Verwarring om COP en sCOP

Leveranciers van warmtepompen bieden tegen elkaar op met de efficiency van hun product. Hierbij wordt steevast een hoge COP (Coefficient of Performance) vermeld, alsof de COP de heilige graal zelf is.

Mooie boel, mijn display geeft aan COP -24,84, dus zeg -25. is dat even schrikken! Wat hebben we in hemelsnaam in huis gehaald?

Het zit hem in het gegeven dat de COP een momentopname is. De COP is hierom een dimensieloos getal. Je ziet dat er -24,8 W aan thermische energie verdwijnt terwijl er nul Watt aan elektrisch vermogen tegenover staat. Het ding staat stil.

Eronder staat: Total Pwr: 866,0 kWh. Dit is het totaal aan afgeleverde warmte, dus warmte naar mijn vloerverwarming en heet tapwater. Energy is de 282.2 kWh dat het apparaat vanaf installatie aan stroom heeft geconsumeerd. Let op: hier staan kilowatturen.

Deel ik Total Pwr  door Energy, dan komt daar uit: 3,07. Is dat de COP? Nee, want de COP is -24,84. Wat stelt dat getal 3,07 dan wel voor? De sCOP? soms? Nee, want er staat niet voor niet een ‘s’-je voor COP; dat ‘s’-je staat voor ‘seasonal’, dus over het hele seizoen. En we zijn nog maar net aan het verwarmings-seizoen begonnnen.

Wat nu?

Op naar de website van NIBE, een gerespecteerd fabrikant van warmtepompen. Op deze site staat een definitie van COP. Hier staat:

COP = Geleverde energie (warmte) / verbruikte energie (elektriciteit)

Met deze definitie kan ik wat! Mijn rekenmachine zegt: 866:282,2 =  3,07. Dus de COP van mijn warmtepomp is 3,07 en niet -24,84! Maar waarom geeft dat display dan -24,84 weer? Juist: omdat de fabrikant van mijn warmtepomp nogal zuiver op de graad is en de COP ziet als een maat voor de efficiëntie van het moment. En die efficiëntie is quatsch omdat de machine op stand-by staat en er 24,8 W aan warmte ergens weglekt.

Met andere woorden: gooi de COP van NIBE maar in je pet.

En het is nog erger. op de website van NIBE staat het volgende: Je haalt 5 kWh aan warmte uit een bron. Je warmtepomp verbruikt hiervoor 1 kWh. De COP is dan (5+1):1 = 6. Ongelooflijk efficiënt! Toe maar! Sowieso fout want je mag geen momentaan vermogen uitdrukken in kilowatturen. Weten die jongens wat het verschil is tussen kilowatt en kilowattuur? Dus: volgens NIBE (en ook veel andere bronnen) draagt de afgeleverde warmte bij aan de COP samen met de opgenomen energie van de warmtepomp zelf. Het argument: die opgenomen energie wordt uiteindelijk omgezet in warmte! De warmtepomp wordt warm en ook die warmte wordt aan de woning toegevoegd.

Dus: dan zou ik voor mijn warmtepomp moeten rekenen: COP  = (866,0 + 282,2) : 282,2 = 4,07. Fantastisch warmtepompje, meneertje! Maar zo reken ik mijzelf te gemakkelijk rijk. In de eerste plaats is dat getal 4,07 geen zuivere COP want geen momentopname. In de tweede plaats staat mijn warmtepomp op de vliering. Alle warmte die de warmtepomp afgeeft, verwarmt de vliering. Daar heb ik dus helemaal niets aan. Ik heb niet voor niets alle leidingen van de cv installatie geïsoleerd! Bij een L/W warmtepomp staat een buitenunit energie te verbruiken (ventilator) en is er soms een de-icing nodig. Dat is géén afgeleverde energie.

Dus: verwarring alom. Mensen worden met hoge COP’s om de oren geslagen alsof het niets is. Vergeet het maar. Wat ik doe is een heel seizoen meten en aan het eind de kilowattuurtjes opgeleverde warmte delen door de verbruikte stroom. Dat is dan de sCOP. Intussen is de COP op dit moment mooi -24,84.

Opmerking: op de vliering van mijn woning heb ik een temperatuursensor die op dit moment 21 graden aangeeft: warmte veroorzaakt door omvormers, warmtepomp en buffervaten.

website van NIBE: de COP berekenen

Warmtepomp leuker dan gedacht

Aardgas of ver-aardgasd LNG als verwarmingsmiddel zie ik als ongunstig (CO₂ uitstoot bij verbranding) en prijsonzeker. Laten we eens naar de warmtepomp kijken (mijn eigen warmtepomp als voorbeeld). Een warmtepomp aanschaffen vereist een slok geld. Je krijgt er niet voor niets subsidie op. Maar zodra die hobbel is genomen is het prettig dat je bijdrage aan CO₂ uitstoot sterk omlaag gaat. Overdag wordt de elektriciteitsvraag uit de warmtepomp grotendeels gedekt door stroom uit m’n zonnepanelen. ’s Nachts ligt dat anders. En wat voor stroommix ik dan afneem van het net – brrr, hopen dat er veel windstroom bij zit en liefst geen kolen- en kernstroom. Een thuisaccu kan hier uitkomst bieden. Dan weet je ten minste wat voor stroom jouw warmtepomp verbruikt.

Een interessant gegeven van de warmtepomp is uiteraard de COP (voor niet-kenners: Coefficient Of Performance). De COP is de momentane prestatie van de warmtepomp. Bij mijn warmtepomp ligt de COP tussen -32 (in de zomer; het apparaat verbruikt soms in standby 32W en levert geen warmte af) tot soms wel 20 (veel warmte, weinig stroom nodig voor de compressor)

Vandaag (rustig herfstweer, temperatuur buiten 15 graden) ligt de COP van mijn warmtepomp rond 6, ofwel: als er 1 kilowattuur is vebruikt is er 6 kilowattuur warmte afgeleverd. Dat is prima. Ik schat vandaag een verbruik van de warmtepomp (die ook zorgt voor het warme tapwater in de badkamer) rond de 3 kWh. Al deze stroom wordt geleverd door de eigen zonnepanelen. Afgezien van de investering krijg ik In feite gratis verwarming. Leuk, toch?